Gmina Poraj
Profilaktyka i promocja zdrowia. ZDROWA NIEDZIELA (80)
Wakacje to czas, kiedy chętniej wystawiamy naszą skórę na słońce. Zażywając uroków lata pamiętaj o profilaktyce, bo to najskuteczniejsza broń w walce z czerniakiem. To jeden z najbardziej złośliwych nowotworów skóry. Co roku z powodu czerniaka umiera w Polsce ok. 1400 osób. Jak się chronić przed czerniakiem? Jak stosować zasadę ABCDE czerniaka w praktyce? Dziś temu zagadnieniu poświęcamy niedzielny cykl „Zdrowa Niedziela”.
Czym jest czerniak?
Czerniak to nowotwór złośliwy skóry, który szybko się rozwija i tworzy przerzuty. Wywodzi się z melanocytów – komórek wytwarzających barwnik zwany melaniną. Melanina sprawia, że skóra ciemnieje w kontakcie z promieniowaniem ultrafioletowym, czyli np. w kontakcie z promieniowaniem słonecznym, czy promieniowaniem stosowanym w solarium. Czerniak najczęściej pojawiają się na skórze, ale może wystąpić także w obrębie błony śluzowej jamy ustnej, nosa i gałki ocznej.
Wczesne wykrycie choroby daje ponad 95% szans na całkowite wyleczenie.
Czerniak pod lupą: co zwiększa ryzyko choroby?
Zagrożenie zachorowaniem na czerniaka wzrasta u osób:
- o jasnej karnacji, rudych lub blond włosach, niebieskich oczach, licznych piegach
- z dużą liczbą znamion barwnikowych, znamion w miejscach drażnienia
- które doznały oparzeń słonecznych, szczególnie w dzieciństwie
- słabo tolerujących słońce, opalających się z dużym trudem lub w ogóle
- przebywających w pełnym słońcu powyżej godziny dziennie
- u których w rodzinie występowały przypadki czerniaka lub innych nowotworów skóry
- korzystających z solarium.
ABCDE samokontroli znamion
Raz w miesiącu obejrzyj swoje znamiona (pieprzyki). Dzięki temu szybciej zaobserwujesz niepokojące zmiany. Podczas badania znamion skorzystaj ze specjalnie przygotowanej „ściągi” ABCDE czerniaka.
WAŻNE! Zawsze kiedy widzisz niepokojące zmiany na skórze, skonsultuj je z lekarzem POZotwiera się w nowej karcie. Jeśli będziesz potrzebował dalszej diagnostyki, otrzymasz skierowanie do dermatologa lub chirurga-onkologa. Nie bagatelizuj nowych znamion barwnikowych lub zmiany wyglądu już istniejących.
Czerniak. Jak się przed nim chronić?
- Raz w miesiącu oglądaj swoją skórę. Sprawdź, czy Twoje znamiona nie zmieniły kształtu, koloru, wielkości lub nie pojawiły się nowe.
- Szczególnie latem unikaj nadmiernego słońca w godzinach 11:00 – 16:00.
- Stosuj przez cały rok kremy z filtrem, aby chronić skórę przed szkodliwymi promieniami UV.
- Nie opalaj się w solarium.
- Podczas przebywania na słońcu noś okulary przeciwsłoneczne oraz nakrycie głowy.
- Przynajmniej raz w roku skontroluj znamiona u dermatologa lub chirurga-onkologa.
Lekarz bada skórę przy pomocy dermoskopu, czyli specjalnej lupy, która daje 10-20-krotne powiększenie i odpowiednie oświetlenie, co znacznie ułatwia dokładną ocenę morfologii znamienia. Badanie jest bezbolesne i trwa 10-15 minut.
Kremu z filtrem używaj nie tylko latem
Krem z filtrem warto stosować codziennie, niezależnie od pory roku i pogody, ponieważ promieniowanie UV jest obecne nawet w pochmurne i deszczowe dni.
SPF (Sun Protection Factor) jest to wskaźnik ochrony przed promieniowaniem słonecznym. Kremy z wysokim filtrem bezwzględnie powinny stosować dzieci, pacjenci po przeszczepach narządów, po zabiegach z zakresu medycyny estetycznej oraz osoby ze skłonnością do występowania przebarwień i przyjmujące leki światłouczulające.
Rodzaje filtrów:
niski 2–4–6 SPF
średni 8–10–12 SPF
wysoki 15–20–25 SPF
bardzo wysoki 30–40–50 SPF
ultrawysoki 50+ SPF.
WAŻNE! Przed szkodliwym promieniowaniem należy chronić nie tylko skórę, ale też włosy, usta i oczy.
